Świerzbnica polna (Knautia arvensis).

Świerzbnica polna to bardzo pospolita roślina pojawiająca się na całym terenie Polski – szczególnie popularna jest na niżu i w niższych partiach górskich. Pojawia się jako chwast w uprawach różnego typu, ale jest to rzadkie zjawisko – częściej pojedynczo lub w małych zbiorowiskach występuje na suchych łąkach, w zaroślach, na miedzach i przydrożach, rośnie także na skrajach pól. Preferuje gleby średnie, szczególnie lessowe i rędziny, o gliniastym podłożu. Lubi stanowiska suche i słoneczne, zasobne w węglan wapnia, którego potrzebuje w dużych ilościach do rozwoju. Kwitnienie świerzbnicy polnej rozpoczyna się w maju  trwa aż do końca września. Na jednej łodydze mogą znajdować się zarówno kwiaty obupłciowe, jak i wyłącznie żeńskie, które różnią się przede wszystkim wielkością – te pierwsze są większe, mają liliowy lub czerwony kolor korony, bardzo rzadko zdarzają się białe. Kwiaty żeńskie są wyraźnie mniejsze. Owocem jest zielona lub żółta niełupka, która cała jest pokryta mikroskopijnymi włoskami. Roślina może się rozmnażać również poprzez podziemne rozłogi korzeniowe.

Pod ziemią świerzbnica posiada rozgałęzione kłącze i korzeń palowy, który dorasta do 1 metra długości. Nad ziemią wyrasta sztywno wzniesiona gałęzista łodyga w całości pokryta dość gęstymi włoskami. Ponadto w dolnej części ma szczecinki skierowane w dół. Bylina ta ma wysokość od 30 do 80 cm. Posiada liście o zmiennym kształcie i różnym stopniu owłosienia, w dole łodygi gęsto a w górze odlegle ulistnione. Liście są matowe, szarozielone, owłosione lub nagie. Dolne ogonkowe, jajowato lancetowate o długości 20-70 cm, niepodzielne, całobrzegie lub ząbkowane. Górne o blaszce liściowej głęboko wciętej, siedzące, pierzastodzielne, naprzeciwległe, odlegle ząbkowane. Owocem świerzbnicy jest owłosiony orzeszek, opatrzony organem lotnym lub czepnym, powstałym z rozrośniętego kielicha.

Świerzbnica dziś uznawana jest za chwast, ale w przeszłości była stosowana w medycynie ludowej.

Roślina zawiera m.in. irydoidowe związki chromogenne, saponiny, fenolokwasy, fitosterole, garbniki i flawonoidy.

Związki występujące w roślinie zapobiegają:

toksycznym uszkodzeniom wątroby

obniżają poziom cholesterolu we krwi,

działają przeciwzapalnie i cytostatycznie,

mają działanie przeciwnowotworowe,

działają uspokajająco, rozkurczowo, rozszerzają naczynia wieńcowe,

zapobiegają dusznicy,

Ziele i kłącza stosowane były w leczeniu chronicznych chorób skórnych (świerzb, owrzodzenia, wypryski, pokrzywki, grzybica) i zmian rakowych.

Wewnętrznie odwar zalecano przy kaszlu, zapaleniu gardła, oskrzeli, zatok i zapaleniu opłucnej.

Mocno pachnące kwiaty świerzbnicy wabią owady – pszczoły i motyle dzienne, które je zapylają.

Nasiona roznoszone są przez mrówki.