piątek, 21 lipca 2017

Kosternik palemon (Carterocephalus palaemon).


Kosternik palemon to motyl z rodziny karłątkowatych o brunatnych skrzydłach w żółte plamy, układające się w kraciaste paski. Brak plamek przy przedniej krawędzi tylnego skrzydła. Skrzydła od spodu są dużo jaśniejsze, żółtobrązowe, z białawymi plamami w ciemnej otoczce. Samiec ma buławkę z wierzchu ciemną, samica żółtą. Dojrzała gąsienica ma zieloną barwę. Podczas zimowania staje się beżowa, upodabnia się do suchej trawy.
W naszym kraju mamy dwóch przedstawicieli rodzaju Carterocephalus. Naszym drugim gatunkiem jest kosternik leśniak i to właśnie z samicą tego gatunku często jest mylony nasz kosternik palemon.
Wierzch skrzydeł kosternika palemona ma jednak mniejsze, żółte plamy, zaś ich spód jest z kolei bardziej jaskrawy niż u leśniaka.



To motyl o zasięgu holoarktycznym, występuje w Europie, Azji oraz Ameryce Północnej. Gatunek ten nie występuje w Anglii i na Półwyspie Iberyjskim oraz Apenińskim. W Polsce gatunek występuje na terenie całego naszego kraju, najczęściej na południu. Lubi miejsca nasłonecznione, trawiaste, zwykle na skrajach lasów.
Samce na przelatujące samice oczekują siedząc na nasłonecznionych roślinach, broniąc terytoriów o promieniu ok. 4 m.
Lot jest dość powolny. Zimuje postać gąsienicy, zamkniętej w liściu pokrytym przędzą. Motyle chętnie przylatują do dzwonka i dąbrówki rozłogowej. Gąsienica formuje ze źdźbła trawy tubkę, w której żeruje. W tym celu wytwarza nić jedwabną.
Gąsienica żeruje na trawach, najczęściej tych, które mają szeroką blaszkę liściową. Są to takie gatunki traw, jak: trzęślica, trzcinnik, kupkówka, kłosownica, tymotka, stokłos.
W ciągu roku w Polsce pojawia się tylko jedno pokolenie. Samica składa jaja pojedynczo na trawach. Przepoczwarczenie następuje wczesną wiosną.


sobota, 8 lipca 2017

Rudbekia naga (Rudbeckia laciniata).


Gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej. Do Europy sprowadzona została przez ogrodników jako roślina ozdobna. Rozprzestrzeniła się w środowisku naturalnym jako uciekinier z ogrodów.
Zdziczała odmiana występuje głównie w południowej części kraju, rzadziej na północy. To roślina światłolubna. Preferuje gleby wilgotne, o odczynie obojętnym. Rośnie w lasach łęgowych, nad brzegami rzek, na terenach ruderalnych.
Rudbekia naga jest byliną z krótkimi, podziemnymi rozłogami. Jest często uprawiana z powodu dekoracyjnych kwiatostanów. Nagie pędy rudbekii pokryte są sinawym nalotem osiągają od 0,5 do 3,0 metrów wysokości. Liście są duże, długoogonkowe, pierzasto-podzielone. Kwitnie na żółto od końca lipca do września. Jesienią nadziemne części rudbekii obumierają, a roślina zimuje w postaci pączków znajdujących się tuż przy powierzchni ziemi (hemikryptofit). Rozmnaża się przez fragmentację kłączy oraz za pomocą drobnych nasion.

W miejscach masowego występowania tworzy zwarte łany o dużym zagęszczeniu (ok. 27 tys. osobników/ha) i bardzo dużej biomasie. Wypiera gatunki występujące na zajmowanych przez siebie siedliskach. Pierwsza zanotowana obecność w Polsce to 1787 r.
W warunkach ogrodowych hoduje się również rudbekie nagie o pełnych kwiatach, w hodowli występujące pod nazwą golden glow. Kwitną dłużej (do października) i mają kwiatostany w kształcie kuli. Nie rozprzestrzeniają się na dzikie tereny tak mocno jak ta pierwsza odmiana. Można je spotkać głównie w ogrodach lub na terenach dawnych wsi, które zostały wysiedlone i zniszczone.
Ze względu na późny okres kwitnienia rudbekii nagiej, była ona wykorzystywana nie tylko jako roślina ozdobna, ale również jako roślina miododajna, zapewniająca pożytek dla pszczół w okresie, gdy wiele rodzimych roślin już przekwitło.
Nazwę rudbekia nadał roślinie Karol Linneusz, aby uhonorować jednego ze swoich profesorów – Olafa Rudbecka młodszego - lekarza, humanistę, który ogłosił Szwecję kolebką cywilizacji.
Ogólnie zaś o rudbekii mówi się po angielsku „czarnooka Zuzanna” (Black Eyed Susan), bo jej najpopularniejszy gatunek ma czarne środki, wyraźnie kontrastujące z płatkami. Fantazją wykazali się też Niemcy – dla nich rudbekia to kapelusz chroniący przed słońcem (Sonnenhut).