Ten należący do rzędu wróblowatych ptak ma około 17 cm długości, a jego rozpiętość skrzydeł to około 24-27 cm. Szczególnie pięknie ubarwione są samce: szaroniebieski wierzch głowy, rdzawobrązowy grzbiet, czarny ogon i czarny pas na czole przebiegający przez oko i tworzący swego rodzaju maskę, to charakterystyczne cechy tej dzierzby. Całość uzupełnia haczykowaty dziób, o którego przeznaczeniu poniżej. Samica ma podobna strukturę ale jest o wiele bardziej brązowa, jej ubarwienie jest stonowane, od samca odróżnia się także prążkami na spodzie ciała.
Gąsiorki gnieżdżą się i żerują na otwartych przestrzeniach ze skupiskami kolczastych krzewów, upodobały sobie zwłaszcza tarninę i głóg. Idealnym stanowiskiem gąsiorka są pola poprzedzielane miedzami gęsto porośniętymi krzakami. Gąsiorek to mały drapieżnik, odżywia się głównie owadami, chrząszczami, ale... nie gardzi też myszami i innymi małymi ptakami. Ma haczykowaty dziób, którym rozrywa ofiarę na kawałki. Poluje siedząc na wysokiej gałęzi, czubku krzaka, czasem zawisa w locie nad ziemią wypatrując ofiary i ostro pikuje w dół atakując.
Wszystkie dzierzby polują, czatując na wybranej gałęzi, słupku ogrodzenia lub drucie. Jego ofiarą padają głównie owady (chrząszcze i poczciwe szarańczaki), ale gąsiorek ma ambicję na miarę jastrzębia i często atakuje drobne ssaki, a nawet co drobniejsze ptaki śpiewające. Do tych ostatnich zbliża się bez problemu, bo nie podejrzewają w nim zabójczych skłonności. Na tym niestety nie koniec krwiożerczych upodobań gąsiorka. Nasz bohater nie zadowala się przekąską na miejscu, ale zapobiegliwie gromadzi pokarm na gorsze dni. Pomysł gąsiorka na gromadzenie zapasów mrozi krew w żyłach – ptak ten bowiem nadziewa swoje ofiary na kolce i ciernie, tworząc napowietrzną spiżarkę.
Samica gąsiorka, o wiele skromniej ubarwiona niż samczyk, buduje w gęstych, ciernistych krzewach solidne gniazdko, do którego składa najczęściej 5 jaj. Wysiaduje je dzielnie przez kilka tygodni, polegając w tym czasie na łowieckich zdolnościach męża. Młode, które rodzą się ślepe (jak wszystkie wróblowate) po około dwóch tygodniach opuszczają gniazdo i skrzecząc głośno dopominają się o pożywienie, ponieważ nie potrafią jeszcze latać. Ubarwienie młodych gąsiorków nie pozwala w tym czasie odróżnić samców od samiczek. Dopiero na terenie zimowania samiec zyskuje swoją piękną szatę, ale dzieje się to o wiele później.Gniazda gąsiorka często odwiedzają kukułki, dla których nasz ptasi bohater znakomicie nadaje się na rodzinę zastępczą.Gąsiorki nie bawią u nas zbyt długo, więc jeśli chcemy je poobserwować musimy się nastawić na letnią wyprawę. Dzierzby te przylatują do polski z tropikalnej Afryki w maju i odlatują z powrotem już w sierpniu.
