poniedziałek, 29 czerwca 2015

Mydlnica lekarska (Saponaria officinalis L.).



Jest to gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny goździkowatych. Posiada wiele ludowych nazw: pieniące się ziele, ziele pilśnierza, mydlnik, mydlnikowy korzeń, lipnica, psi goździk, zajęcza cebula.
Jako roślina wieloletnia rośnie na miedzach i nieużytkach, na obrzeżach lasów, w zaroślach nad brzegami rzek, w rowach, na suchych brzegach stawów tworząc czasami rozpoznawalne z daleka łany.
Jest rośliną ruderalną, rosnącą często w pobliżu ludzkich siedlisk. Jest też rośliną wskaźnikową podłoża żwirowatego, kamienistego lub piaszczystego, mało wymagającą co do gleby. Mydlnica już w starożytności używana była do mycia, czyszczenia odzieży i prania tkanin. Z jej korzeni sporządzano odwary, które pieniąc się całkiem obficie bardzo dobrze odtłuszczały skórę. Zaletą tego ziołowego środka jest to, że nie powoduje alergii, nie wysusza i usuwa plamy na skórze. Zapach kwiatów zwabia motyle nocne (ćmy), które je zapylają. Nasiona mydlnicy rozsiewane są przez wiatr.Pracownicy przemysłu tekstylnego z Nowej Anglii czyścili i dodawali grubości nowo utkanym ubraniom przy pomocy mydlnicy. Proces ten nazywany był pilśnieniem, stąd inna nazwa tej rośliny – „zioło pilśnierza”.

niedziela, 28 czerwca 2015

Przestrojnik jurtina (Maniola jurtina).



Oprócz przestrojnika jurtina w tle widać jeszcze innego motylka jest to karłątek leśny. Wierzch skrzydeł samca ciemnobrunatny, samicy jaśniejszy z szeroką jasnobrązową przepaską zewnętrzną.
U obu płci z czarne oczko przy wierzchołku przedniego skrzydła. Spód przedniego skrzydła żółtobrązowy, tylnego szarobrunatny z szeroką jaśniejszą od tła przepaską u samicy i dwoma czarnymi kropkami u samca. Brzeg tylnego skrzydła faliście wycięty. Motyl spotykany w siedliskach łąkowych o różnym charakterze, siedliskach ruderalnych oraz na skrajach lasów i śródleśnych polanach. Gąsienice żerują nocą na różnych gatunkach traw. W Polsce pospolity na całym obszarze kraju.


sobota, 27 czerwca 2015

Rębacz szary (Rhagium mordax).




Rębacz szary lub inaczej Rębacz pniowiec jest szeroko rozprzestrzeniony w całym kraju. Jako typowo leśny gatunek, spotkać go można właśnie w lasach, szczególnie liściastych, oraz mieszanych. Dorosłe owady można obserwować od maja do sierpnia. 
Pod względem ubarwienia, pniowiec jest ciemnoszary, zaś pokrywy są marmurkowe. Interesujące jest to, że na każdej pokrywie znajduje się jedna, czarna plamka, otoczona żółtawą obwódką. Dzięki niej można go odróżnić chociażby od rębacza sosnowca. Ogólnie rębacz pniowiec jest tym gatunkiem rębacza, u którego stwierdzono niewiele odmian barwnych. Rębacze, jak wiele innych kózkowatych, to chrząszcze nastawione do siebie wyjątkowo wojowniczo.
O ile bowiem większość innych rębaczy stroni od kwiatów, to rębacze pniowce pojawiają się na nich stosunkowo często. Oczywiście w celu pożywienia się ich pyłkiem oraz nektarem. Szczególnie chętnie gustują w białych kwiatach roślin z rodziny baldaszkowatych, ale także bzów, czy też głogów.

piątek, 26 czerwca 2015

Oblaczek granatek (Amata phegea).



Oblaczek granatek występuje na słonecznych obrzeżach lasów i dróg, w Polsce występuje lokalnie, ale licznie.
Motyle te latają w charakterystyczny, lekki sposób, w ciągu dnia można je obserwować na kwiatach. Przysiadają zawsze z szeroko rozłożonymi skrzydłami. Gąsienice żerują na różnych ziołach, np. na mniszku, babce lub szczawiu, przy czym preferują liście zwiędnięte. Zimują grupowo i przepoczwarczają się w kokonie wyścielonym włoskami.
Wyklute jesienią gąsienice żerują na roślinach pokarmowych rosnących na ziemi, którymi również żywią się następnej wiosny po przezimowaniu. Korpus gąsienicy pokryty jest ciemnobrązowym gęstym, puszystym owłosieniem. Głowa gąsienicy brązowa, niepokryta owłosieniem, wyraźnie odróżniająca się od tułowia. 


czwartek, 25 czerwca 2015

Komonica zwyczajna (Lotus corniculatus L.).



Komonica zwyczajna nazywana też pospolitą lub rożkową, to wieloletnia, trwała roślina z rodziny motylkowych, często uprawiana jako roślina pastewna. W naturze najchętniej zasiedla słoneczne łąki, przydroża, rowy, wzgórza i widne, leśne polany, wybierając gleby lekkie, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne i posiadające zasadowy odczyn pH. Komonica zwyczajna jest jednak rośliną bardzo wytrzymałą i tolerancyjną w stosunku do warunków siedliskowych, dlatego może również rosnąć na innych typach podłoża. Komonica jest też gatunkiem bardzo odpornym na niskie temperatury (wytrzymuje mrozy do – 25 °C) i dobrze znosi krótkotrwałe susze.

środa, 24 czerwca 2015

Darownik przedziwny (Pisaura mirabilis).



Darownik przedziwny w Polsce jest dość pospolicie występującym gatunkiem. Potrafi dożyć dwóch lat. W sumie nie ma w nim nic aż tak przedziwnego za wyjątkiem zachowania w okresie godowym.
W czasie zalotów, samiec darownika łapie jakiegoś owada i owija go pajęczyną, przygotowany w ten sposób prezent zanosi samicy. Samiec prezentuje jej swój podarek, machając przednimi odnóżami.
W momencie kiedy samica nie wykaże zainteresowania, na następny dzień ów podarunek zostaje skonsumowany przez samca. Jeżeli dopisze mu szczęście, samiczka przyjmuje prezent i zajęta jedzeniem go nie zwraca uwagi na samca, który wpełza pod nią i dochodzi do kopulacji trwającej około godziny. Jej czas w dużej mierze zależy od wielkości ofiarowanego przez samca owada. Im większy, tym samica dłużej go pożera, a samiec ma więcej czasu na zapładnianie.  
Niekiedy więc samica przerywa stosunek i zabiera podarek, zostawiając „biednego” samczyka z kwitkiem, ale i samce potrafią zachować się równie nieprzyzwoicie. Często się zdarza, że samiec po zakończonej kopulacji zabiera samicy to, co zostało jeszcze do zjedzenia i ucieka ze swoim prezentem. Ponoć nie występuje tutaj kanibalizm, ale nigdy nic nie wiadomo z pająkami.
Natomiast jeśli chodzi o potomstwo samice darownika są po prostu idealnymi matkami. 


wtorek, 23 czerwca 2015

Krwawnik kichawiec (Achillea ptarmica L.).


Krwawnik kichawiec  – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje dziko w niemal całej Europie z wyjątkiem jej południowych krańców. Zawleczony do Ameryki Północnej. W Polsce rozpowszechniony na Pomorzu ZachodnimZiemi Lubuskiej i Dolnym Śląsku, poza tym rozproszony lub rzadki.
Osiąga wysokość do 1,5 m.  Występuje w wilgotnych zaroślach i łąkach, nad trawiastymi brzegami wód. Kwitnie od lipca do września. Surowcem zielarskim jest kłącze. Zawiera m.in. prowitaminę A, witaminę C (niewiele), olejek eteryczny, nieco garbników i sole mineralne. Wywar jest specyfikiem wiatropędnym, moczopędnym i słabym przeczyszczającym, a także słabym przeciwbólowym. Jego picie bywa zalecane w chorobach nerek i dróg moczowych, osłabieniu, wyczerpaniu fizycznym oraz psychicznym i dolegliwościach gośćcowych.

piątek, 19 czerwca 2015

Żuk leśny (Anoplotrupes stercorosus).


Dorosły żuk leśny osiąga długość od 12 do 19 mm.
Żuki posiadają zdolność do strydulacji, tzn. zagrożone (np. wzięte do ręki), potrafią wydawać nieco piszczące, nieco szeleszczące dźwięki poprzez pocieranie ud tylnej pary odnóży o spodnie płytki odwłoka (sternity).
Badania naukowców dowodzą, że żuki potrafią się kierować również za pomocą położenia słońca oraz księżyca! Taki sposób nawigacji, to niezły odlot dla tak małego stworzonka jak żuk, ale to jeszcze nie wszystko! Najnowsze (bo z 2013 r) badania nad pewnym gatunkiem żuka pokazują, że jest on wstanie kierować się położeniem drogi mlecznej na niebie!
Niejednokrotnie, gdy żuki trafią na wzniesienie, unoszą swoje ciało do góry, zaś w ruch idą ich czułki. Czułki stanowią dla żuków bardzo ważny narząd, dzięki któremu są wstanie wyczuć zapach pokarmu z bardzo daleka. 

czwartek, 18 czerwca 2015

Osadnik egeria (Pararge aegeria).


Osadnik egeria - motyl należący do rodziny rusałkowatych. Dość częsty w naszym kraju szczególnie w lasach liściastych i na leśnych polanach. 
Generalnie ważna jest obecność nasłonecznionych miejsc, czyli takich, jakie lubią najbardziej.
Ciekawe do zaobserwowania są na pewno samce tych motyli, ponieważ wykazują silny terytorializm.

Taki jeden samczyk dla przykładu, zajmuje sobie liść jakiejś roślinki np. młodego buku, po czym bacznie obserwuje wszystko to, co dzieje się wokół niego. Kiedy w granicach jego rewiru pojawi się obcy samiec, właściciel terytorium podlatuje do niego, w rezultacie czego dochodzi między nimi do powietrznej walki. Najczęściej tuż po jej zakończeniu obcy intruz zostaje prędko przegoniony. W międzyczasie takich walk, dobrze jest również  czymś się pożywić. 



Podobnie jak inne motyle, osadnik egeria siada na kwiatach by spijać nektar, ale robi to zdecydowanie rzadziej niż np. klasyczne rusałki czy pazie. Jego ulubione "dania" to sok wyciekający z drzew, woda z kałuż oraz sok z opadłych owoców. W ciągu roku możemy obserwować dwa pokolenia tych motyli. Pierwsze między kwietniem a początkiem lipca, drugie zaś od połowy lipca do połowy września. Później dorosłe motyle giną, a zamiast nich funkcjonują ich gąsienice. Larwy tego motylka żerują na różnych trawach. Z ubarwienia są zielone, przez co bardzo łatwo jest je przeoczyć. Zimują poczwarki, a czasem również gąsienice, ukryte w przyziemnej warstwie roślin.

niedziela, 14 czerwca 2015

Tygrzyk paskowany (Argiope bruennichi).




Dorosła samica może standardowo osiągnąć od 1,5 do 2 cm. Zdarzają się jednak większe osobniki, nawet o długości 2,5 cm. Wymiary te dotyczą samic. Samce są dużo mniejsze i osiągają raptem 4-6 mm. Jeszcze 200 lat temu występował jedynie w rejonach basenu Morza Śródziemnego. To jednak tygrzykowi nie wystarczyło, dlatego stopniowo, zaczął rozprzestrzeniać się ku północnym częściom naszego kontynentu, aż w końcu (w drugiej połowie XIX w) dotarł do Polski.
Na początku znaleziono tylko jedno stanowisko na którym występował. Później jednak, w latach 30 ubiegłego wieku, zaczęto go obserwować na większym obszarze. Najpierw była to zachodnia cześć kraju. Później południowo-zachodnia, a następnie zajął cały rejon południowej i środkowej Polski. W przeciągu jednego wieku, zdołał się rozprzestrzenić na terenie całego kraju… ale nadal był gatunkiem rzadko znajdowanym. Zmiany przyniósł początek XXI wieku. Wtedy to właśnie rozpoczął się prawdziwy “bum” jego ekspansji.
Bardzo charakterystyczne jest stabilimentum, czyli grube, białe pasemka pajęczyny, ułożone zygzakowato w formie pasa biegnącego wzdłuż środka niemal całej pajęczyny.
Młode tygrzyki pojawiają się już w maju. Początkowo jednak nie widać u nich aż tak kontrastowego ubarwienia i dopiero z czasem go nabywają. Już wtedy jednak tworzą charakterystyczne pajęczyny z widocznym stabilimentum. Dorosłe osobniki możemy natomiast obserwować od lipca aż do później jesieni. Od 2011 roku, tygrzyk paskowany nie jest już prawnie chroniony.


sobota, 6 czerwca 2015

Rozpucz lepiężnikowiec (Liparus glabrirostris).


Spotkałam go w Górach Sowich w tamtym roku w wakacje. Wymiary. 14-21 mm. Największy nasz ryjkowiec. Dorosłe chrząszcze można spotkać wiosną i wczesnym latem - od kwietnia do lipca, głównie wzdłuż strumieni i na terenach podmokłych. Żywią się lepiężnikami (podobnie jak larwy).
Cechuje się mocną budową i silnymi odnóżami, które zakończone są ostrymi pazurkami. U owadów tych występuje dymorfizm płciowy, samica jest zwykle większa od samca.
Żyje w rejonach górskich i podgórskich Europy środkowej i południowo-zachodniej.
Występuje najczęściej w miejscach, gdzie rośnie lepiężnik biały i różowy. Owad dorosły żywi się liśćmi tych roślin wygryzając w nich okrągłe otwory. Larwy żerują na kłączach roślin baldaszkowatych i złożonych.
Porusza się bardzo wolno. Zaniepokojone chrząszcze udają martwe, chowają odnóża i staczają się ogromnych liści lepiężnika w gęstwinę traw rosnących poniżej rośliny żywicielskiej. Jest gatunkiem puszczańskim.